رله یا کنتاکتور چیست !

رله یک قطعه الکترونیکی است که مانند کنتاکتورهای الکتریکی عمل می کند ، اساس کار و کاربرد اصلی رله در آن است که وقتی ولتاژی به سیم پیچ آن برسد باعث ایجاد یک میدان مغناطیسی شده و این میدان مغناطیسی نیز باعث قطع و وصل شدن کنتاکتهای موجود در خود رله می شوند که می تواند به وسیله این کنتاکتهایش بسیاری از وسایل الکتریکی و الکترونیکی را قطع و وصل و کنترل نماید ، به طور کلی رله یک کلید الکترونیکی میباشد که به جای اینکه به صورت دستی به آن فشار وارد کنیم تا لامپ روشن شود باید به آن ولتاژ اعمال کنیم تا لامپ را روشن کند . 

انواع رله ها 

رله ها در انواع ولتاژهای 3 - 6 - 9 - 12 - 24 و غیره در بازار موجوداند و تعداد کنتاکتهای آن ها را نیز باید مورد توجه قرار داد ، یک رله می تواند 1 جفت کنتاکت و یا بیشتر داشته باشد . که این کنتاکتا نیز هر جفت دارای کنتاکت باز و کنتاکت بسته می باشند که مثلا وقتی ولتاژ اعمال می کنیم یکی از کنتاکتهای یک جفت قطع و دیگری وصل می شود و ما از هر کنتاکتی دوست داشته باشیم می توانیم استفاده نماییم . 

طریقه تست کردن رله ها 

برای تست رله کافیست ولتاژ مورد نظر طبق ولتاژ کاری رله مورد نظر را به دو پایه سیم پیچ رله اعمال نماییم و در آن صورت با رله کلید کند و کنتاکتهایش را باز یا بسته نماید ، در صورت لزوم بهتر است اتصال کنتاکتها را نیز با اهم متر تست نماییم .

ترانسفورماتورچیست ؟

سیم پیچ یا ترانسفورماتور وسیله ای است که توانایی القای انرژی الکتریکی از یک سیم پیچ به سیم پیچ مقابل را دارد و در بعضی ترانسها این القا باعث افزایش ولتاژ و در بعضی دیگر هم باعث کاهش ولتاژ می شود . به طوز کلی یک ترانس را برای اعمال تغییرات در ولتاژ و جریان به کار می برند. 

انواع ترانس 

ترانس کاهنده : ترانسی است که ولتاژ را کم کرده و در عوض جریان را می تواند بیشتر کند که آن هم به نوع سیم پیچی آن بستگی دارد.

ترانس افزاینده : به ترانسی گفته می شود که باعث افزایش ولتاژ و کاهش جریان می شود و در تلوزیون ها کاربرد زیادی دارد.

ساختمان ترانسفورماتور

یک ترانسفورماتور تشکیل شده از دو سیم پیچ که در مقابل یکدیگرقرار دارند و هیچ اتصالی به یکدیگر نداشته و فقط اثر القایی بر روی یکدیگر دارند ، به یک طرف سیم پیچ که ولتاژ را اعمال میکنیم طرف اولیه و به طرف دیگر طرف ثانویه می گویند .

طریقه محاسبه ولتاژ ثانویه ترانس

به طور کلی هر چه تعداد دور سیم پیچ ثانویه کم باشد ولتاژ ثانویه یا خروجی کم و جریان آن زیاد می شود که به سطح مقطع سیم نیز بستگی دارد و دارای فرمولهای مخصوصی است . 

فهمیدن جریان ترانس از ظاهر آن

به طور کلی هر چه وزن یک ترانس زیادتر و در مقابل حجم آن بیشتر و سیم آن ظخیم تر باشد آمپر بالاتری دارد .

طریقه تست کردن ترانس

دو سر اهم متر را به دو سر اولیه ترانس و سپس به دو سر ثانویه ترانس می زنیم و باید عقربه اهم متر در حر دو مرحله حرکت کند و اهمی کم را نشان دهد در غیر اینصورت اگر اهم کاملا صفر (اتصال کوتاه ) و یا بی نهایت ( قطع ) را نشان دهد ترانس معیوب است . در ضمن پایه های سیم پیچ اولیه نسبت به ثانویه باید اهم بی نهایت را نشان دهند . 

طریقه تعمیر کردن ترانس 

در بیشتر ترانس ها معمولا فقط سیم رابط بین سیم پیچ و سیم خروجی که ما با آن سرو کار داریم قطع می شود و فقط کافیست نوار روی سیم پیچ را به آهستگی کنار بزنیم و یا باز کنی به طوری که سیم پیچ صدمه نبیند و سپس هر سیمی که قطعی دارد را مجددا وصل نماییم .

طریقه فهمیدن اولیه و ثانویه ترانس 

1 = سیم پیچ طرف اولیه معمولا نازک تر از طرف ثانویه است .

2 = معمولا سیم های طرف اولیه یکرنگ نیستند .

3 = روی بیشتر ترانس ها طرف اولیه با علامت IN نمایش داده شده است.

طرز کار آرمیچر !

آرمیچر تشکیل شده از یک آهن ربای ثابت و یک سیم پیچ که با تما دو ذغال به کلکتور باعث می شود که یک میدان مغناطیسی در سیم پیچ ایجاد شود و شروع به چرخیدن کند .

انواع آرمیچر !

آرمیچر ها در ولتاژ ها و اندازه های مختلفی هستند که بیشترین نوع آن ها 6 ولتی - 7/5 ولتی - 9 ولتی - 12 ولتی و 14 واتی می باشند و در بعضی جاها از موتور 3 ولتی نیز استفاده می شود .

طریقه تست آرمیچر !

برای تست آرمیچر کافیست دوسر اهم متر را به دو پایه آرمیچر وصل کنیم اگر مقاومت صفر نشان دهد یعنی موتور معیوب است و اگر مقاومت بی نهایت هم نشان دهد باز هم موتور معیوب است فقط در صورتی موتور سالم ات که مقاومت نشان داده شده بسته به نوع موتور در محدوده 10 اهم تا 500 اهم باشد . 

طریقه کم و زیاد کردن دور موتور !

اگر موتور پیچ تنظیم داشته باشد با چرخاندن آن پیچ تا حدی دور موتور تغییر می کند و اگر هم پیچ نداشته باشد می بایست از مدارات درایور موتورهای الکتریکی بسته به نوع موتور خود استفاده نمایید که بسیار انبوه اند .

 میکروفن ذغالی چیست ؟

در تلفن ، بلندگوی دستی ، و بعضی از درب بازکنهای منزل این نوع میکروفن بکار رفته است و فرکانس های بم در محدوده 4 تا 5 کیلو هرتز را به خوبی دریافت می نمایند . در این میکروفن ارتعاشات صدا باعث جابجایی ذرات ذغال داخل آن شده و جریان متغییری ایجاد می کند ، این میکروفن ها امپدانس متوسطی دارند .

طریقه تست میکروفن ذغالی !

برای تست این میکروفن ها یک سیم اهم متر را به بدنه فلزی آن و سیم دیگر را به نوک انتهایی آن می زنیم ، اگر عقربه اهم متر حرکت کرد میکروفن سالم است .

میکروفن خازنی چیست ؟

یک میکروفن کوچک است که دارای دو یا سه پایه می باشد و معمولا در رادیو ضبط ها از آن استفاده می شود و حساسیت بسیار بالایی دارد ولی کیفیت آن خیلی خوب نیست ، این میکروفن مانند خازن می باشد یعنی با تغییر صوت فاصله صفحات آن کم و زیاد شده و یک جریان الکتریکی بوجود می آید .

طریقه تست میکروفن خازنی !

دو سر اهم متر را به دوسیم میکروفن ( مفتولی و زره دار ) می زنیم ، اگر مقاومتی را نشان ده د، سالم است .

سیگنال ژنراتور تصویری ( پترن ژنراتور ) !

پترن دستگاهی است که چندین سیگنال تصویری مثلا ( تصویر شطرنجی - راه راه و . . . . ) درست می نماید تا در زمانیکه فرستنده برنامه ندارد تعمیر کار تلوزیون بتواند به تلوزیون تصویر مورد نظر را به صورت کاملا صاف و بدون اعوجاج اعمال کند و بتواند سریع مشکل تلوزیون را بفهد ، قیمت پترن ژنراتورها بسیار گران می باشد و دارای یک فیش خروجی میباشند که به آنتن تلوزیون متصل می شود و سیگنال در خواستی مارا به تلوزیون اعمال می نماید . 

سیگنال ژنراتور و آموزش کار با آن !

سیگنال ژنراتور دستگاهی است که قادر است سیگنالها ( امواج ) الکترونیکی با مقدار دامنه ( ولتاژ ) و فرکانس قابل مورد نظر ما را تولید نماید و آن را به خروجی برای وارد کردن به مدار و کارهای دیگر اعمال کند .

برای کار با سیگنال ژنراتور ابتدا آن را روشن کی کنیم و سپس از طریق دکمه متغیر مربوط به فرکانس مقدار محدوده فرکانس مورد نظر خود را انتخاب می کنیم و با ولوم تغییر فرکانس مقدار آن را دقیق می نماییم ، در مرحله بعد باید نوع سیگنال خود اعم از سینوسی - مربعی - دندان اره ای  و . . . .  را از طریق دکمه های مربوطه انتخاب مینماییم و در مرحله آخر باید مقدار دامنه یا ولتاژ پیک تا پیک را تنظیم نماییم که آن هم کلید مربوط به خود را دارد ، حال می توانیم سیگنال مربوطه را از خروجی دریافت نماییم .

چگونگی کار با اسیلوسکپ !

اسیلوسکپ دستگاهی است که برای نمایش شکل موج سیگنالهای الکتریکی به کار می رود و کاربرد دیگری ندارد . اغلب اسیلوسکپ ها دارای دو کانال ورودی میباشند که با ch1 و ch2 نمایش داده شده اند و این کانالها را با سیمی به نام پراب به مدار اتصال می دهند . ابتدا برای تست اسیلوسکپ باید دستگاه را روشن کرده و سیم پراب را به یکی از کانالها متصل کنیم و سپس از طریق کلید رنجی که کنار آن شماره کانالها نوشته شده است باید کانالی که به پراب وصل کرده ایم را تعیین نماییم و سپس سر مثبت یا اصلی پراب را به آهن گوشه سمت چپ اسیلوسکپ متصل نماییم ، در این حالت باید یک سیگنال مربعی روی صفحه ظاهر شود که این سیگنال را به وسیله چرخانک های volt division و time division می توانیم تغییر اندازه دهیم ( فقط در نمایش تغییر می کند و سیگنال ورودی ما همان سیگنال قبلی است )

کلید volt division برای تغییر دامنه یا ولتاژ یا همان مقدار اندازه عمودی سیگنال و کلید time division برای تغییر اندازه افقی یا مقدار زمان تناوب به کار می رود .

طریقه کارکردن با مولتی متر دیجیتالی !

یک مولتی متر دیجیتالی قادر است مقادیر وسیعی از پارامترهای الکترونیک را اندازه گیری نماید و به نمایش درآورد از جمله مقادیری که یک مولتی متر می تواند اندازه گیری نماید می توان موارد زیر را نام برد :

1- مقدار ولتاژ مستقیم ( ولتاژ باطری و منابع تغذیه ) >>>>>>>>>>>>> کلید چرخان را روی حالت  V dc می گذاریم

2 - مقدار ولتاژ متناوب ( ولتاژ برق شهر و نوسان سازها و ترانس ها و . . . . ) > کلید چرخان را روی حالت  V ac می گذاریم

3 - مقدار اهم مقاومت ها ( مقدار مقاومت الکتریکی ) >>>>>>>>>>>>> کلید چرخان را روی حالت اهم Ω می گذاریم

4 - مقدار جریان الکتریکی >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> کلید چرخان را روی حالت آمپر یا A می گذاریم

5 -تشخیص سالم بودن ترانزیستورها >> کلیدراروی حالتHFEمی گذاریموترانزیستوررادرمحل مخصوصش بارعایت پایه هافرومیبریم

6 - چک کردن اتصال بین دو نقطه به وسیله سیم هایش و بوق داخلی >>>>>> کلید را روی حالت علامت بوق وگذاریم .

روش 1: با هویه تک تک پایه های قطعه مورد نظر را داغ نموده و با یک قلع کش لحیمهای ذوب شده را از محلش جدا می کنیم

روش 2: با هویه تک تک پایه های قطعه مورد نظر را داغ نموده و با یک لوله مانند لوله خودکار لحیم ذوب شده را فوت می کنیم

 در نهایت باید از نو به پایه ها حرارت دهیم و لحیم های باقی مانده را با یک مسواک تمیز نماییم و سپس قطعه را خارج نماییم 

طریقه لحیم کاری صحیح !

در ابتدا نوک هویه باید قلع اندود شده باشد یعنی هویه را به برق زده تا داغ شود و سپس نوک هویه را داخل روغن نموده و کمی قلع در نوک هویه قرار می دهیم تا نوک هویه قلع اندود شود اگر این کار را نکنیم نوک هویه سیاه شده و خوب لحیم نمی کند.

در ضمن در موقع لحیم کاری بهتر است نوک هویه را داخل روغن فرو ببریم تا تمیز شود و یا با سمباده کاغذی تمیز می نماییم . همچنین اگر نوک هویه خوب داغ نشود پیچهای مربوط به نوک آن باید محکم گردد.